آزمون مشارکت کتاب فروشی ها در نمایشگاه کتاب؛ رضایت بخش و بحث برانگیر - آشنایی با استانبول

به گزارش آشنایی با استانبول ، پرونده سی وچهارمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران 30 اردیبهشت ماه، درحالی بسته شد که نخستین حضور کتاب فروشان در این رویداد با تحلیل و واکنش اهالی نشر همراه بود. بعضی براین اعتقاد بودند که برگزاری نمایشگاه با مشارکت ناشران و کتاب فروشان یک سیاست و رویکرد مثبت و موثر برای کتابفروشان است و بعضی دیگر تاکید کردند، فرصت 10 روزه بزرگترین رویداد فرهنگی کشور، باید همچنان به نام و کام ناشران حفظ گردد.

کتاب فروشان که به عنوان صاحبان ویترین کتاب یعنی مهم ترین حلقه نشر شناخته می شوند؛ همواره بر لزوم حضورشان در این عرصه اصرار داشتند. 210 کتاب فروشی در دوره سی و چهارم نمایشگاه فرصت پیدا کردند تا از این میدان سهمی کسب نمایند؛ البته موافقان این طرح معتقدند، ناشران نیز با عرضه و فروش کتاب هایشان در کتاب فروشی ها از این بازار پررونق، گردش مالی خوبی به دست آوردند.

طبق اعلام علی رمضانی، قائم مقام و سخنگوی سی وچهارمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، تا ساعت 21 پنجشنبه (28 اردیبهشت ماه)، 96 میلیارد تومان کتاب در بخش مجازی فروخته شد که 17 و نیم میلیارد تومان به کتاب فروشان اختصاص داشت. فروش بخش مجازی طی دو روز سرانجامی نمایشگاه به 149 میلیارد و 800 میلیون تومان رسید که با تخمین فروش روزهای قبل می توان امیدوار بود، آخرین حلقه زنجیره صنعت نشر، نخستین حضور خود در بزرگترین رویداد فرهنگی کشور را با فروش 20 میلیارد تومانی به سرانجام رسانده باشد.

براساس آمار، بیش از یک هزار و 800 کتابفروشی در سراسر کشور فعال هستند و اگر این گروه حضور پررنگ تری در نمایشگاه داشتند، قطعا آمار و ارقام موجود در بخش مجازی و کتاب فروشی ها به نحو دیگری بود، درباره این حضور اما و اگرهای زیادی وجود داشت؛ بعضی از اهالی نشر معتقد بودند که نمایشگاه کتاب تهران از ابتدا با هدف حمایت از بنیه مالی ناشران شکل گرفته و حضور کتاب فروشان تا حد زیادی این مساله را تحت الشعاع خود قرار می دهد اما گروهی دیگر بر این باورند که حضور کتاب فروشان در نهایت به رونق مالی و ایجاد سرمایه در گردش برای همه اهالی چاپ و نشر موثر است.

یاسر احمدوند، معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس سی و چهارمین دوره نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، در گفت وگویی تاکید نموده بود حضور کتابفروشی ها جنبه فروشگاهی بخش مجازی را تقویت می نماید و کتابفروشی ها به فروش ناشران نه تنها لطمه نمی زند بلکه مکمل آن است. وی بعلاوه در نشست خبری نمایشگاه درباره نقدها بعضی ناشران گفت که نمایشگاه کتاب تهران باید به همه حلقه های زنجیره فراوری، توزیع و مصرف کتاب یاری کند؛ یکی از این حلقه ها کتابفروشان هستند که احتیاج به حمایت بیشتری دارند.

احمد وند بعلاوه تاکید نمود: سرمایه گذاری برای توسعه کتابفروشی ها، سرمایه گذاری درخور توجهی است و بازدهی مالی آن نسبت به بقیه مشاغل کمتر است. در این زمینه دولت باید حمایت بیشتری از کتابفروشان داشته باشد، زمینه حضور کتابفروشی ها به گونه ای فراهم شده که ناشران هم آسیب نبینند، سال اول است و حتما باید نواقص را شناسایی و رفع کرد.

نمایشگاهی برای همه اهالی نشر

علی محمدپور، دبیر کمیته کتاب دیجیتال مرکز ملی فضای مجازی با بیان اینکه نمایشگاه کتاب تهران یک رویداد بزرگ است و همه زنجیره نشر باید در آن حضور داشته باشند، گفت: این نمایشگاه ویژگی های زیادی دارد و یکی از جنبه های این رویداد، فروشگاه آن است که خیلی پررنگ شده و حتی بر بخش نمایشگاهی آن تاثیر زیادی گذاشته است.

وی با طرح این موضوع که نمایشگاه کتاب در طول سالیان مختلف، بخشی از عادت های فعالان نشر را شکل داده است، ادامه داد: به عنوان مثال ناشران همواره سیستم و برنامه ریزی های مالی خود را با این نمایشگاه تنظیم می نمایند، مثل رفتار صاحبان شرکت های مختلف در آستانه سرانجام سال. نمایشگاه کتاب هم مثل آغاز سال نو صنعت نشر است؛ در نتیجه چک ها، پرداخت حق التالیف ها و ... را به عایدی و نقدینگی این نمایشگاه گره زدند.

به اعتقاد محمدپور، تغییر در رویه برگزاری نمایشگاه، به معنای تغییر در عادت ناشران است؛ ناشر به اصطلاح روی نقدینگی نمایشگاه حساب باز نموده است و وقتی بخواهیم جریان تامین نقدینگی را تغییر دهیم، برنامه ریزی های ناشر چند ماه عقب می افتد.

وی به دغدغه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مبنی بر حمایت از کتاب فروشی ها با برگزاری طرح های مختلف طی سال های گذشته مطرح نمود: در این میان نکته مهم این است که کتاب فروشی ها مکان محور هستند؛ به عبارت دیگر در یک محله و خیابان حضور دارند و دغدغه اصلی آن ها همواره این است که مشتری در این مکان حاضر گردد و با توجه به ظرفیت های موجود خرید کند.

محمدپور تاکید نمود: سایت فروش، برخلاف عادت همیشگی کتابفروشی ها است، به نظر می رسد باید کاری کرد، با اقداماتی مثل ارائه تخفیف یا یارانه، مشتری بیشتری به کتاب فروشی بیاید اما وقتی مشتری کتاب فروشی ضرورتی به این حضور نمی بیند، ممکن است مکان محور بود این حرفه کمتر در نظر باشد؛ این مساله دغدغه مهمی است؛ بنابراین به نظر می رسد برنامه ریزان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلای باید به این مساله دقت زیادی داشته باشند تا در طولانی مدت به کتاب فروشی ها آسیب وارد نگردد.

این فعال حوزه نشر در بخش دیگر صحبت های خود به طرح دغدغه بعضی ناشران درباره عرضه کتاب هایشان اشاره نمود و گفت: امروزه فراوری، چاپ و کپی کتاب با ابزارهای نوین کار ساده ای است، این تصور وجود دارد که بخشی از کتاب فروشی ها از این ظرفیت سوءاستفاده نمایند و کپی کتاب ها را بفروشند. در این میان ناشر گاهی نمی تواند تشخیص دهد کتابی که به وسیله کتاب فروش فروخته می گردد، کتاب اصلی او است یا نه و به نظرم باید به این دغدغه پاسخ داده گردد.

به گفته وی، کتاب فروشان می توانند در نمایشگاه حضور داشته باشند اما نه برای فروش، آن ها می توانند ویژگی ها، دستاوردها و هنر معرفی کتاب را به نمایش بگذارند، باید بتوانیم کتاب فروش را به عنوان یک رسانه معرفی کنیم و برنامه ای چیده گردد تا کتاب فروشان برتر در نمایشگاه حضور نمایشگاهی داشته باشند.

ایده ای که عملیاتی شد

عباس جهانگیری، مدیر انتشارات بین المللی حافظ که سال ها در حوزه نشر و کتابفروشی تجربه دارد، معتقد است؛ نخستین حضور کتابفروشان در نمایشگاه کتاب تهران، توجه به حلقه نهایی صنعت نشر و استفاده از ظرفیت های موجود آن ها است.

وی با طرح این موضوع که کتاب فروشان حلقه کلیدی و تاثیرگذار صنعت نشر هستند، ادامه داد: کتاب هایی که در بخش مجازی نمایشگاه به وسیله کتاب فروشان و ناشران فروخته شد، آثار ناشرانی است که شاید سال ها در قفسه کتاب فروش به جای مانده بود و مشتری بی خبر از آن بود و نمایشگاه مجازی فرصتی برای دیده شدن این آثار بود.

جهانگیری یاری به نقدینگی صنعت نشر را از دیگر دستاوردهای حضور کتاب فروشان در نمایشگاه کتاب تهران دانست و اضافه کرد: اینکه شخصی در یک روستای دورافتاده از یک کتابفروش در تهران یا مشهد کتاب خریداری کند و رایگان به دستش برسد یک اتفاق خوب و مبارک است. اتفاقی که به افزایش دسترسی به کتاب در شهرهای مختلف یاری کرد و ویترینی به وسعت ایران ساخت.

مدیر انتشارات حافظ بعلاوه بر پیش بینی ساز و کار لازم برای حضور پررنگ تر کتاب فروشان در نمایشگاه کتاب سال آینده تاکید نمود و ادامه داد: ایده حضور کتاب فروشان در نمایشگاه کتاب از سال ها قبل طرح شده بود و سال جاری عملیاتی شد. در این زمینه اطلاع رسانی درباره حضور کتاب فروشان باید خیلی بیشتر باشد، مردم باید بدانند که کتاب فروشان در این رویداد حضور دارند و با خرید از آن ها، حمایت نمایند.

بارقه های امید برای کتاب فروشان

و اما علی اکبر تورانیان، مدیر انتشارات و کتاب فروشی شهرآب نیز درباره حضور کتاب فروشان در نمایشگاه کتاب تهران، گفت: در طول سالیان مختلف، برگزاری نمایشگاه های کتاب، به کتاب فروشان آسیب می زد، وقتی مردم خرید خود را از نمایشگاه انجام می دادند معمولا تا مدتی به کتاب فروشی ها نمی رفتند و فروش آن ها تا مدت ها کاهش پیدا می کرد. در این میان کتاب فروشان که اغلب با ویژگی سرمایه ای فروشگاه تجاری خود فعالیت می کردند، نسبت به حرفه خود دلسرد می شدند.

وی با بیان اینکه کتاب فروشان امروز با عشق به کار خود ادامه می دهند، ادامه داد: کتاب فروشان همواره در پی راهکاری برای جبران خلاءها بودند، اجرای ایده حضور کتاب فروشان در نمایشگاه کتاب تهران، نقطه عطفی برای آن ها بود، زیرا بارقه امید را به کتاب فروشان برگرداند. با جمعی از همکاران صحبت می کردم و همه از این رویداد راضی بودند.

تورانیان اضافه کرد: کتاب فروشان در طول سالیان مختلف به واسطه نمایشگاه های استانی کتاب و سایر رویدادهایی از این دست آسیب های زیادی دیده بودند و خیلی ها مجبور به تغییر کاربری شده بودند و با فروش و اجاره فروشگاه در پی شغل دیگری رفته بودند.

وی کتاب فروشان را ویترین کتاب معرفی کرد و گفت: اهمیت آن ها به عنوان قشری که تصویری از کتاب به مخاطب نشان می دهد، اهمیت زیادی دارد. در مجموع بیش از 5 هزار فعال ناشر داریم که با یک هزار و 800 کتابفروش فعال تناسبی ندارد. صنعت نشر به ویترین گسترده ای به وسعت کشور احتیاج داشت و پیوند سامانه خرید از کتاب فروشی با سامانه نمایشگاه مجازی به کتاب فروشی حیات نوی داد، چون و کسب و کارشان رونق خوبی پیدا کرد و مردم هم استقبال بسیار خوبی از این موضوع کردند.

تورانیان تاکید نمود: با ورود کتاب فروشی ها در بخش مجازی نمایشگاه کتاب، دست مردم در انتخاب کتاب باز بود و آن ها توانستند کتاب هایی را هم که بیش از 5 سال از عمر آن ها می گذشت به راحتی از 210 کتابفروشی تهیه نمایند. اجرای این طرح، دسترسی مردم به کتاب را آسان کرد و یاری کرد تا کتاب های مورد احتیاج خود را به سهولت و راحتی و قیمت مناسب تهیه نمایند. در این اقدام هم مردم و هم کتاب فروش راضی بودند.

مدیر کتابفروشی شهرآب که در نمایشگاه مجازی حضور داشت، اجرای این اقدام را مصداق حرمت به سوی تحقق عدالت فرهنگی در کشور دانست و گفت: با حضور کتاب فروشان در نمایشگاه کتاب هم ناشر و هم کتابفروش از منافع آن بهره مند شدند. این طرح پاسخ به دغدغه سال های طولانی فعالان نشر بود؛ امیدواریم که با انگیزه ایجاد شده، کتابفروشی ها رونق داشته باشند و ویترین کتاب افزایش پیدا کند.

به گزارش ایبنا؛ البته تداوم حضور کتاب فروشی ها در نمایشگاه کتاب تهران برای دوره های آینده با پیشنهادها و نظراتی همراه است، پیشنها هایی که در رسانه ها منتشر و یا در فضای مجازی به بحث گذاشته می گردد.

یاسراحمد وند، رئیس سی و چهارمین نمایشگاه بین الملی کتاب تهران در گفت وگو با ایبنا بر این موضوع تاکید نمود که سال جاری نخستین تجربه اتصال کتاب فروشان به بخش نمایشگاه مجازی بود و از پیشنهادات مختلف درباهر این طرح، استقبال می کنیم، برنامه اینگونه نیست که به صورت صفر و صد برخورد کنیم.

به گفته وی، شاهد پیشنهادها و نظرات دیگری هم از سوی فعالان حوزه نشر بودیم، در این زمینه به همکاران گفته شده است که نظرات و دیدگاه های مختلف را جمع آ وری نمایند تا روند اجرایی کار برای دوره آینده تکمیل گردد.