ناگفته هایی از پروژه آب ژرف در سیستان و بلوچستان و پیدا شدن سفره زیر زمینی آب ، چقدر می توان روی آب این چاه ها حساب کرد؟ - آشنایی با استانبول

به گزارش آشنایی با استانبول، اخیرا فیلمی در فضای مجازی منتشر شده است، که تصویری از حفاری یک چاه آرتزین را تعیین نموده و در این فیلم ادعا می گردد، سفره زیرزمینی عظیمی در اعماق ایران وجود دارد.

جدای اینکه محتوای فیلم منتشر شده مرتبط با سال 1397 است، انتشار این فیلم یک بار دیگر پروژه آب های ژرف را بر سر زبان انداخته است. بحث پیرامون ذخایر آب موجود در اعماق بسیار زیاد زمین، مدت ها است که در افکار عمومی مطرح شده است. فارغ از درست و غلط بودن این روایت ها، پروژه اکتشاف آب از اعماق بسیار زیاد موسوم به آب های ژرف مدتی است که در دستور کار بعضی از نهادهای دولتی کشور نهاده شده است.

در همین مورد و به منظور آگاهی بیشتر از پروژه اکتشاف آب های ژرف در گزارشی به این مسئله می پردازیم.

منشا آب های ژرف کجاست؟

بر اساس جزئیات رسیده از اکتشافات پروژه آب های ژرف، اکتشاف پروژه آب های ژرف مرتبط با منابع آبی است که در عمق قابل توجه از سطح زمین وجود دارد. بر اساس اطلاعات موجود، این حوضه های آبی زیرزمینی در حقیقت راستاهای آبی هستند که از ارتفاعات سرچشمه گرفته و در نهایت نیز به صورت چشمه های شیرین از کف دریای عمان سر در می آوردند.

در حقیقت در ارتفاعات هندوکش آب به شکل برف یا باران تزریق می گردد و از شکست هایی که در زمین وجود دارد وارد اعماق و لایه های زمین می گردد و طی راستا به منطقۀ سیستان می رسد و از سیستان هم عبور می نماید و در نهایت یک جایی در سطح زمین شارژ می گردد که به نظر در سطح دریای عمان به صورت چشمه های آب شیرین بیرون می زند.

جزئیات روند اکتشافات آب های ژرف

در همین رابطه، پس از معین شدن منطقه سیستان و بلوچستان به عنوان منطقه اکتشاف آب های ژرف؛ مرحله تحلیل های اولیه شروع شد و ایستگاه های مگنتو تلوری در محل استقرار یافت. در روش مگنتو تلوری، امواج الکترومغناطیس را به اعماق زمین می فرستند و سپس با رفت و برگشت این ها و تغییری که در بسامد امواج به وجود می آمد، می توان فهمید که در کدام لایه آب وجود دارد و در چه عمقی است.

پس از تحلیل های مگنتوتلوری در گام بعدی، حفر چاه عمیق برای اکتشافات تکمیلی در دستور کار نهاده شد. نکته قابل توجه اینکه در مرحله اکتشاف تکمیلی و حفر چاه، وزیر نیرو وقت، با مصوبه ای از هیئت دولت، بودجه 25 میلیارد تومانی برای این کار گرفتند.

بر اساس اطلاعات رسیده در این مرحله، حفاری تا عمق 2200 متر پیش رفت اما بودجه مصوب به سرانجام رسید و در این گام 13 میلیارد تومانِ دیگر به پروژه تزریق شد تا شاهد حفاری در عمق 3800 متر باشیم که در این عمق چاه با تعدادی لایه آب دار روبرو شد.

نتایج به دست آمده از چاه اکتشافی اول در منطقه سیستان

بر اساس مستندات موجود از نتایج چاه اول، تعدادی لایه آب دار شامل چند جریان شناسایی شد، اولین جریان در عمق 800 متری، دومین جریان در عمق 1200 متری و سومین لایه آب دار نیز در عمق 1800 متر و همین طور 5 جریان در 5 عمق مختلف دیگر به ثبت رسید.

در مرحلۀ بعد باید مطالعات آب شناسی انجام می شد تا پارامترهایی نظیر شوری یا EC آب، وجود مواد خطرناک و رادیو اکتیو مقدار گیری گردد. بر این اساس، آزمایش ها نشان داد که آب موجود مواد رادیواکتیویته ندارد.

بر این مبنا میانه شوری کل لایه های آب دار نیز حدود 20000 بود که این شوری در حد شوری آب دریای خزر است.

استحصال آب از آب ژرف سیستان احتیاج به انرژی برای پمپاژ دارد

بر اساس اطلاعات مستند رسیده ، در چاه ابتدایی، یک جریان پرفشار هیدرولیکی وجود داشت که زمینه انتقال آب تا یک عمقی آب را بالا می آورد و از آن عمق به بعد باید از پمپ برای بالا آوردن آب استفاده می شد.

در همین مورد محمد پورحمید، استاد دانشگاه در رابطه با پروژه آب ژرف گفت: کل اطلاعات موجود از آب های ژرف مرتبط با اطلاعات اکتشافی است که از جنوب شرق کشور به دست آمده است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: دستگاه اجرایی که وظیفه اکتشاف را بر عهده دارد، اطلاعاتی از جزئیات به دست آمده خصوصا از چاه های شماره 2 و 3 منتشر ننموده و همین مسئله ابهامات درباره این پروژه را بیشتر از گذشته پررنگ نموده است.

وی اضافه نمود: اینکه به واسطه خروجی آب از یک چاه اکتشافی، حرف از پیدا شدن منبع آب 1000 میلیارد متر مکعبی بزنیم، حرف غیر علمی است و باید به این پروژه با دید اکتشافی و عدم قطعیت نگاه کرد.

پورحمید گفت: نکته مهم اینکه این آب بر اساس اطلاعات اکتشافی، شوری بالایی دارد و برای استحصال باید انرژی صرف گردد، مضاف اینکه فرآنید حفاری هم بسیاری پرهزینه است و اقتصاد پروژه در این شرایط بسیار مهم است.

با توجه به اطلاعات موجود به نظر می رسد، اظهارنظر پیرامون نتایج اکتشافات آب ژرف حداقل در این مرحله صحیح نبوده و فعلا نباید مصارف کشور را با اتکا به این منابع تشدید کنیم.