دانستنی های سرطان پوست - آشنایی با استانبول

به گزارش آشنایی با استانبول، سرطان ها گروهی از بیماری ها هستند که در اثر رشد غیرطبیعی سلول های بدن ایجاد می شوند. در حالت طبیعی هر سلول با تقسیم سلولی به دو سلول تبدیل می شود تا سلول های تازه جایگزین سلول های فرسوده شوند و ضمن اینکه بدن به فرایند رشد خود ادامه می دهد، بافت ها رشد می نمایند و جراحت ها ترمیم شوند. زمانی که سلولی به طور غیرطبیعی و خارج از کنترل تقسیم شود، تومور یا سلول سرطانی ایجاد می شود. برخی از تومورها به سایر

دانستنی های سرطان پوست

نویسنده: دکتر سید مرتضی صفوی/فاطمه شیرانی

دانشیار تغذیه - دانشگاه علوم پزشکی اصفهان/دانشجوی کارشناسی ارشد تغذیه، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان

سرطان ها گروهی از بیماری ها هستند که در اثر رشد غیرطبیعی سلول های بدن ایجاد می شوند. در حالت طبیعی هر سلول با تقسیم سلولی به دو سلول تبدیل می شود تا سلول های تازه جایگزین سلول های فرسوده شوند و ضمن اینکه بدن به فرایند رشد خود ادامه می دهد، بافت ها رشد می نمایند و جراحت ها ترمیم شوند. زمانی که سلولی به طور غیرطبیعی و خارج از کنترل تقسیم شود، تومور یا سلول سرطانی ایجاد می شود. بعضی از تومورها به سایر اندام های بدن انتشار نمی یابند و فقط عملکرد طبیعی را در یک اندام مختل می نمایند که در این حالت باید تومور برداشته شود؛ اما در مقابل، تومورهای بدخیم و سرطانی نه تنها بافت طبیعی بدن را تخریب می نمایند، بلکه با متاستاز به سایر اندام ها، سرطان در بدن توسعه می یابد. بیش از 200 نوع سرطان وجود دارد که هر کدام روش درمانی خاصی دارند. در حال حاضر تقریباً 20 میلیون نفر در سراسر جهان به این سرطان مبتلا هستند و تخمین زده می شود که این رقم تا سال 2020 به 30 میلیون افزایش یابد. حدود 60 درصد از موارد تازه ابتلا، در کشورهای در حال توسعه خواهد بود. در آمریکا دومین عامل مرگ و میر، سرطان است که 25 درصد کل مرگ ها را شامل می شود. به طور کلی سرطان در اثر قرار گرفتن فرد در معرض عوامل سرطان زا ایجاد می شود.

سرطان پوست

پوست گسترده ترین اندام بدن است که به اسم یک پوشش، بدن را در مقابل عوامل بیماری زا، مانند باکتری ها، محافظت می نماید و مانع از دست رفتن آب و مایعات بدن می شود. بعلاوه اندام حساس در برابر لمس، فشار، درد، سرما و گرما است و به تنظیم دمای بدن یاری می نماید. سرطان پوست در اثر قرار گرفتن در معرض نور خورشید و آسیب های ناشی از اشعه UV و رشد خارج از کنترل سلول های پوستی ایجاد می شود. اصلی ترین دلیل این نوع سرطان قرار گرفتن در معرض نور خورشید است و تعداد کمی از انواع سرطان پوست در اثر عوامل دیگر از جمله قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص رخ می دهد. سرطان پوست شیوع بالایی دارد و سالانه حدود یک میلیون نفر در آمریکا به سرطان پوست مبتلا می شوند.

عوامل

عوامل سرطان زای طبیعی عبارتند از: اشعه ی ماورای بنفش، رنگ ها، مواد شیمیایی موجود در محیط کار و زندگی، بعضی از ویروس ها، مصرف سیگار، نیتروزآمین و آفلاتوکسین، انجمن سرطان آمریکا هفت علامت هشدار دهنده سرطان را به توضیح زیر اعلام نموده است: ضخیم شدن یا وجود توده در سینه یا سایر نواحی بدن، سوء هاضمه یا دیسفاژی، سرفه و تغییر صدای ریه، عدم بهبود زخم ها، خونریزی غیرمعمول در بدن، تغییر آشکار در خال یا زگیل، تغییر عادت های روده یا مثانه

افراد در معرض خطر

سرطان پوست در افراد سالمند و افراد دارای پوست روشن شیوع بالایی دارد و در بین افراد سیاهپوست تقریباً نادر است. بعلاوه افرادی که دارای سابقه فامیلی ملانوما هستند یا خال های زیادی دارند و یا زیاد در معرض نور خورشید قرار داشته اند، احتمال ابتلا به سرطان پوست در آنها بیشتر است. شیوع ملانوما (خطرناک ترین نوع سرطان پوست) در سفیدپوستان آمریکایی 16 برابر افراد سیاهپوست می باشد. به طور کلی، افراد با پوست روشن، خصوصاً افراد بور یا دارای موی قرمز، بیشتر دچار سرطان پوست می شوند؛ زیرا این افراد در سلول های پوستی خود ملانین کمتری دارند. ملانین، پیگمانی با نقش محافظتی در برابر اشعه است. سیاهپوستان دارای ملانین بیشتری هستند؛ بنابراین شیوع سرطان پوست در آنها نادر است. اگر در بین سیاهپوستان سرطان رخ دهد، در کسانی است که پوست آنها ملانین کمتری دارد. افرادی که ساعت های طولانی در معرض تابش نور خورشید و بیرون از خانه کار می نمایند، بیشتر در معرض خطر هستند؛ مانند کشاورزان یا کارگران ساختمانی و بعلاوه کسانی که ساعت ها قایقرانی یا ورزش هایی در معرض نور خورشید انجام می دهند. افرادی که برای برنزه کردن پوست در برابر نور خورشید قرار می گیرند هم احتمال بیشتری برای ابتلا دارند. به خاطر ارتباط بین قرار داشتن در معرض نور خورشید در دوران کودکی و بروز سرطان پوست در بزرگسالی، لازم است بچه ها به خوبی در برابر آفتاب محافظت شوند.

علائم:

در صورت وجود علائم زیر در سطح پوست، مراجعه به پزشک لازم است. یک طرف خال های موجود در روی پوست با طرف دیگر خال ها تقارن و شباهت نداشته باشد. کناره های خال ها به صورت برجسته، دندانه دار یا نامنظم باشد. رنگ پیگمان های خال ها به صورت ناگهانی تغییر می نماید.

مراحل بروز ملانوما: مرحله اول: سرطان در لایه خارجی پوست (اپیدرم) یا قسمت بالایی لایه داخلی پوست (درم) وجود دارد، اما به غدد لنفاوی توسعه نمی یابد و ضخامت آن کمتر از 1/5 میلی متر است.

مرحله دوم: توسعه تومور با ضخامت 1/5-4 میلی متر به بخش بالایی داخلی پوست. در این مرحله هم سرطان به بافت زیرین پوست و غدد لنفاوی توسعه نمی یابد.

مرحله سوم: ضخامت تومور بیش از 4 میلی متر است و به بافت زیرین پوست بدن منتشر می شود. تومورهای کوچکی در کنار تومور اصلی رشد می نمایند و تا نزدیکی غدد لنفاوی پیش می فرایند، (به این صورت که تومورهای کوچک بین تومور اصلی و محدوده غده لنفاوی رشد می نمایند.)

انواع سرطان پوست

بسته به اینکه کدام سلول از انواع سلول های پوست دچار سرطان شده باشند، سرطان های پوست به سه گروه تقسیم می شوند: 1- تومور سلول های بازال (پایه): شایع ترین سرطان پوست است که رشد کندی دارد و به ندرت در بدن پخش می شود. این تومور به صورت غده های سفت، آشکار، کوچک و کمرنگ است که به تدریج بزرگ می شود. در محل غده ها زخم هایی به وجود می آید که ممکن است خونریزی کند، دیر بسته شود و سپس بهبود یابد و این چرخه می تواند بارها تکرار شود. برای پیشگیری از انتقال به سایر بافت ها، بهتر است تومورهای سلول های بازال برداشته شود.

2- تومور سلول های سنگفرشی: نسبت به سرطان سلول های بازال، رشد این تومورها سریع تر است و در صورت عدم درمان، در بدن منتشر می شود. سلول های سنگفرشی لایه میانی اپیدرم هستند که در اثر تابش نور خورشید آسیب می بینند. علائم به صورت نقاط قرمز یا صورتی رنگ و به صورت پوسته پوسته (فلس مانند) دیده می شوند. در مرکز این نواحی قرمز رنگ، زخم های باز ایجاد می شود که ظاهر زگیل مانند دارند و به تدریج بزرگ می شوند و احتمال خونریزی از آنها وجود دارد. خارج کردن این نواحی قبل از انتشار به سایر نقاط بدن لازم است. 95 درصد تومورهای سلول های بازال و سنگفرشی قابل درمان است. سن میانه برای تشخیص این دو نوع سرطان پوست حدود 50 سالگی می باشد؛ هر چند به طور کلی سرطان پوست در افراد جوان هم شیوع دارد.

3- ملانوما: خطرناک ترین و مرگ آورترین نوع سرطان پوست است که در ملانویست ها به وجود می آید و به سرعت توسعه می یابد و در صورت عدم درمان به کبد، ریه ها و سایر ارگان های حیاتی بدن متاستاز می دهد. این نوع سرطان رایج ترین سرطان برای زنان 25-29 ساله و دومین سرطان رایج در زنان 30-34 ساله است و نسبت به سایر سرطان ها افزایش سریع تری دارد. بیش از 50 درصد از موارد ابتلا به ملانوما در حدود سن 50 سالگی رخ می دهد. البته ملانوما در هر سنی می تواند رخ دهد. بچه ها و نوجوانانی که در سنین نوجوانی دچار آفتاب سوختگی شده اند، بیشتر در معرض ابتلا به ملانوما هستند.

پیشگیری

اشعه خورشید در ساعت 10 صبح تا 3 بعدازظهر بسیار قوی است و در این زمان باید از قرارگرفتن در معرض آن اجتناب کرد. افرادی که اجباراً در زیر آفتاب قرار می گیرند، باید از لوسیون های محافظتی در برابر آفتاب استفاده نمایند. ضد آفتاب باید به اندازه کافی مصرف شود تا سطح پوست را کامل و تا حد ممکن بپوشاند، اهمیت دارد. اشعه خورشید در آب هم می تواند نفوذ کند؛ پس هنگام شنا هم باید از ضد آفتاب استفاده نمود. والدین باید بچه ها خود را در برابر نور شدید آفتاب مراقبت نمایند.

نقش تغذیه در کنترل سرطان پوست

برای کاهش خطر ابتلا به سرطان پوست بهتر است به توصیه های تغذیه ای زیر توجه داشته باشید:

غذاهای متنوع مصرف کنید؛ به خصوص غذاهای سرشار از سبزی، میوه و غلات سبوس دار، چربی غذا باید در حد متعادل باشد، مصرف اسیدهای چرب اشباع و کلسترول کنترل شود و منابع خوب اسیدهای چرب امگا-3 در رژیم غذایی وجود داشته باشد. (انواع ماهی تن، خال مخالی، سالمون، ساردین، روغن کانولا و گردو و ...)، شکر و نمک در حد میانه مصرف شود. مصرف غذاهای آماده، نمک سود شده، دودی شده و غذاهای حاوی مواد نگهدارنده، افرادی که غذاهای پرچرب و سرشار از چربی اشباع و ترانس مصرف می نمایند، پنج برابر بیشتر از افراد با مصرف متعادل چربی دچار سرطان می شوند، مواد غذایی طبیعی ضد سرطان شامل: میوه ها یا سبزی های سبزتیره، زرد، نارنجی، انگور قرمز، خانواده کلم، گوجه فرنگی، مرکبات، روغن های کانولا و زیتون، سیر، حبوبات، غلات کامل و ماهی می باشد.

نقش تغذیه در پیشگیری از سرطان پوست

مواد مغذی در برنامه غذایی افراد می تواند فرایند پیشرفت بیماری های مزمن از جمله سرطان را کاهش دهد یا به آن سرعت بخشد. امروزه یک سوم سرطان ها با رژیم غذایی در طول زمان ارتباط دارند و مواد غذایی در جلوگیری از بروز انواع سرطان ها مؤثرند. به اسم مثال، مواد غذایی حاوی آنتی اکسیدان می توانند به پیشگیری از سرطان یاری نمایند (از جمله چای سبز). بعلاوه اسیدهای چرب امگا-3 یک عامل محافظتی ویژه برای پیشگیری از سرطان پوست هستند. ملانوما می تواند در اثر دریافت کم منابع ویتامین B6، کاروتنوئیدها و ایزوفلانوئیدها (پروتئین سویا) ایجاد شود.

درمان

انتخاب نوع درمان به مقدار وسعت ناحیه مبتلا و محل بروز سرطان بستگی دارد. به طور کلی چهار روش برای درمان وجود دارد: 1- انجام جراحی برای برداشت نقاط سرطانی 2- از بین بردن سلول های سرطانی با استفاده از گرما 3- فریز کردن سلول های سرطانی تا جایی که این سلول ها حیات خود را از دست بدهند 4- رادیوتراپی

برترین راه درمان برای ملانوما انجام جراحی است. ملانوما معمولاً بزرگ تر و عمیق تر از سایر انواع سرطان پوست است و برای اطمینان بیشتر باید ناحیه بیشتری از اطراف تومور برداشته شود. اگر سرطان به غدد لنفاوی هم انتشار یافته باشد، برای پیشگیری از متاستاز به سایر نقاط بدن، غدد لنفاوی هم برداشته شود. علاوه بر جراحی، رادیوتراپی، شیمی درمانی و یا درمان بیولوژیک هم ضرورت دارد، پس از درمان و برداشت تومور، انجام آنالیز های دوره ای برای اطمینان از بهبود لازم است، پوست باید در برابر نور خوشید محافظت شود و سلامت آن هر 6-8 هفته یکبار مورد آزمایش قرار گیرد. هرچه تشخیص سریع تر انجام شود، چون سرطان هنوز به سلول های زیرین و داخلی پوست انتشار پیدا ننموده است، درمان بهتر نتیجه می دهد. 99 درصد افرادی که دچار سرطان سلول های بازال یا سنگفرشی شده اند و بیماری آن زود تشخیص داده شده است، به بهبودی کامل می رسند.

منبع: نشریه جهانی سلامت شماره 68

منبع: راسخون